Rotstraal is een van de meest voorkomende hoefproblemen in Nederland. Om te begrijpen wat rotstraal precies is, is het belangrijk dat je begrijpt wat een hoef nodig heeft om gezond te blijven. Het weer en omgevingsfactoren hebben ontzettend veel invloed op de hoornkwaliteit. Ook erfelijke factoren spelen mee. Paarden die veel op stal staan lopen een groter risico op deze aandoening. In dit artikel lees je over de achtergrond, hoe je het kunt voorkomen en wat je kunt doen als rotstraal is ontstaan.
Bacteriële infectie
De officiële naam van rotstraal is pododermatitis van de straalgroeven. De ontsteking wordt veroorzaakt door een bacterie.
De voetkussens
Om de functie van de hoef beter te begrijpen is het handig om terug te gaan in de tijd. Ongeveer 55 miljoen jaar geleden ontwikkelden onevenhoevigen zich. Alle zoogdieren hebben eenzelfde soort bouwplan van de voet als basis. De verschillen van de voet zijn terug te leiden doordat dieren zich door de tijd hebben aangepast aan hun woonomgeving en hun leefomstandigheden.
Zoogdieren lopen op drie verschillende manieren. De mens, een zoolganger, loopt op drie sets kussentjes: de hiel, bal van de voet en de teenkussentjes. De hond, een teenganger, loopt op twee sets kussentjes. Het paard, een topganger, loopt - als het goed is - op één kussen. En dit is de straal! Dit geeft ook direct aan waarom de straal zo belangrijk is en dat rotstraal een aandoening is die serieus bekeken en behandeld moet worden.
Schokdemper, grip en tastzin
De straal, het spoor en de zwilwrat bestaan allemaal uit hetzelfde type eeltweefsel. Sterk, maar flexibel. De straal hoort een flink deel van de zool te bedekken en op de grond te staan. Het dient als schokdemper, geeft grip en tastzin. Zoogdieren lopen allemaal op een of meer voetkussens en zo zouden ook paarden moeten lopen. Bij aandoeningen als rotstraal, of wanneer een paard op ijzers loopt, is dit niet meer mogelijk.
Daarnaast zijn steunsels een belangrijk onderdeel van de hoef. Tijdens het uitzetten en inkrimpen van de hoef – het hoefmechanisme - zorgt het steunsel ervoor dat de hoefwand niet onbeperkt kan uitzetten. Deze steunsels zullen tijdens het lopen afslijten. Dat gebeurt met name op een harde ondergrond. In principe groeien de steunsels even snel als de hoefwand. (Bron: http://paardenhoeven.info/blog/2012/12/02/voeten-van-paarden-en-andere-d...)
Waardoor ontstaat rotstraal?
Rotstraal ontstaat meestal bij een beschadigde hoornlaag of als de straal erg zacht is. In deze omstandigheden kunnen bacteriën gemakkelijk binnendringen en zich vermeerderen. De bacteriën vreten zich tussen de opperhuid en de lederhuid in, waardoor die los van elkaar komt te liggen. De straal functioneert dan nauwelijks meer. Omdat de betrokken bacterien goed gedijen zonder zuurstof, komt het vaker voor bij paarden waar de groeven diep en nauw zijn. De haard zit vaak in de middelste straalgroeve. Zie afbeelding Froukje de Vries www.horseconnect.nl.
Risicofactoren
Uiteraard worden de risico’s op rotstraal groter door een natte stal door mest en urine. Ook lijkt de klacht op een bodem stro vaker voor te komen dan op vlas en mot. Ook een modderige paddock kan bijdragen aan het probleem. De meeste paarden bewegen gewoonweg te weinig. Het blijkt dat paarden die geregeld buiten lopen op weide of (droge) paddock, veel minder last hebben. Voldoende beweging dus! Als laatste is een goede bekapping van belang. Het overtollige weefsel moet worden weggenomen om te voorkomen dat hier nog meer bacteriën onder kunnen blijven zitten. Zo kan er ook meer lucht bij komen. Een belangrijke voorwaarde voor een gezonde hoef.
Wat kun je doen als eigenaar?
Probeer de oorzaak te achterhalen en op te lossen. Overleg met jouw hoefsmid als je vermoed dat je paard rotstraal heeft, zodat jullie samen een behandelplan kunnen opstellen. Hij of zij kan eventueel aangetast weefsel wegsnijden, zodat je de groeven en de straal beter kan schoonhouden. We laten dit zien aan de hand van een aantal foto’s. In de serie foto’s zie je:
1. Een gezonde hoef
2. Hoef met rotstraal, onbehandeld
3. Gezonde hoef met bijgesneden straal
4. Hoef met rotstraal met bijgesneden straal
foto 1 foto 2 foto 3 foto 4
Het schoonhouden van de hoef is prima, maar te ruw uitkrabben kan pijnlijk zijn. Als jouw paard gevoelig is voor rotstraal, is het belangrijk dat hij of zij naar buiten kan op de paddock of wei. Zorg naast goede huisvesting zeker ook voor een evenwichtige voeding. Vul eventueel het dieet aan met extra zwavel (MSM) om de kwaliteit van de hoorn te ondersteunen. Een praktische behandeling is om in de middelste straalgroeve een watje met Zinkzwavelpasta aan te brengen. De pasta moet zo lang mogelijk blijven zitten. Doe dit dus als het paard weer op stal komt, of na het rijden. Dit kan je dagelijks herhalen totdat de bacterie weg is. Dit is zichtbaar als de opperhuid weer aangesloten is op de lederhuid. De straal toont weer als één geheel.
Kwaliteit van de hoef
Om de algemene kwaliteit van de hoef te verbeteren heeft dierenarts Eric Laarakker, paardenarts bij de Holistische praktijk voor dieren Den Hoek in de Bilt, goede ervaringen met Phytonics Hoof comp als supplement over het voer. Druppels Phytonics All Sept ondersteunen de weerstand en daardoor het natuurlijk herstel.
Hoefsmid en bekapper Gary Stals is al geruime tijd op zoek naar een effectief middel in de bestrijding van rotstraal. De praktijk leert dat een combinatie van middelen, waaronder producten met Medical Grade honing, tot de beste resultaten leidt.
Schakel bij rotstraal altijd een dierenprofessional in en blijf niet zelf dokteren. Bij terugkerende problemen kan het raadzaam zijn dat eventuele bijkomende of onderliggende schimmelinfecties behandeld worden.